آموزش سخنوری و سخنرانی
آموزش سخنوری سخنرانی زبان بدن
بحث وزن و آهنگ کلام همیشه در بیان مدنظر بوده و هست چرا که سبب ظرافت و لطافت کلام شده و سخن گوشنواز خواهد شد. البته وزن و موسیقی در کلام هرگاه مورد بحث قرار می‌گیرد بیشتر مربوط است به متون منظوم و منثور و باید اصولاً در شعر به آن پرداخت اما باید دانست که برای ساخت تعابیر و جملات اثرگذار نباید از وزن مغفول ماند.
کلام گفتاری نباید موزن به معنای وزن در شعر باشد اما نباید عاری از وزن نیز بیان گردد. البته وزن در گفتار میتواند در فن بیان با استفاده از موارد آوایی بیان و نحوه‌ی ادا و تلفظ نیز ایجاد شود که در اینجا مورد بحث نیست. چهار راه و طریق برای موزون نمودن سخن البته در برخی جملات و عبارات پیشنهاد می‌گردد. اما در حالت کلی باید دانست که وزن در سخن بیشتر توسط جابجایی واژگان و کلمات شکل می‌گیرد که در اینجا روشهایی نیز مطرح میشود:
این راهکار اشتباه با امر قافیه‌سازی و یا ایجاد سجع نشود که قوانین در این دو امر مخصوص بوده و قواعدی را می‌طلبد. ایجاد کلمات هم‌وزن در سخن منظور در هنگام ادا و گفتن این واژگان است که در تلفظ به نوعی دهان و زبان و آوا به یک اندازه مورد استفاده و به یک شکل به خدمت گرفته شوند. به مثل آنکه کسی می‌خواهد بگوید «همه‌ی مسئله‌ی یک انسان عدم وجود تفکر ثابت اوست» خب این عبارت مطلوب است اما بیشتر در معنا و برای آنکه در لفظ نیز مورد پسند باشد میتوان با موزون نمودن آن به روش کلمات هم‌وزن آن را گوشنواز و خواندنی نمود. پس به جای گفتن به روش قبلی میتوان گفت: «همه‌ی مسئله‌ی یک انسان، فقدان پندار پایدار اوست» که در اینجا کلمات انسان، فقدان، پندار و پایدار به نوعی در نحوه‌ی گفتن یک شرایط را می‌پذیرند و عبارت وزن می‌گیرد. البته وزن به معنای گفته شده در گفتار و نه در شعر و نثر ادبی .
2. تکرار کلمات:
تکرار نیز سبب وزن می‌گردد چنانکه در شعر نیز همینگونه می‌نماید. اما اصولاً شعرا و ادبا تکرار کلمه را به ظاهر لفظ انجام می‌دادند و معنای دو کلمه‌ی به ظاهر یکی، متفاوت می‌بود. چنانکه شیر و شیر می‌گفتند. که یکی شیر سلطان جنگل بود و دیگری شیر لبن خوراکی. اما در اینجا حتی که به یک معنی هم بکار رود بسنده خواهد نمود جهت ایجاد وزن در سخن. مثل آنکه کسی می‌گوید: «کلام ما، جان و روان ما و ماهیت ما و همه چیز ماست» میتواند از تکرار بهره گیرد و بگوید: «کلام ما، جان و روان ماست، کلام ما ماهیت ماست، کلام ما همه چیز ماست» اینچنین که واژه‌ی «کلام و ما است» تکرار می‌گردد و هم بر موسیقی سخن افزوده و هم سخن مهم‌تر می‌گردد ولو آنکه به یک معنا تکرار شوند البته تا جایی که نفرساید تکرار بیهوده‌ی واژه‌ای، ذهن شنونده را.
3. توازی:
درتوازی که موازی سازی کلمات و جملات و یا مشابهت‌سازی ترتیبی بین کلمات و جملات است بیشتر به همانندسازی کلمات می‌پردازد و به نوعی مدد می‌گیرد از هم خانواده‌های کلمه‌ای برای گفتن مقصود. مثال مشخص میکند «رد حقیقت در هر جایی براساس هر شرایطی به معنای تردید در حقیقت در جای دیگر است». دیده میشود در مثال ذکر شده که واژگان «رد و تردید» که هم خانواده‌اند کمک میکنند به ایجاد وزن و یا همانند سازی «هر شرایطی با هر جایی» نیز به نوعی چنین می‌نماید.
4. تناقض:
در تناقض به جای آنکه سخنور مورد منظور اصلی را ابتدا مطرح نماید اول ناقض آن را گفته سپس خود آن را می‌گوید که بر ظرافت و البته بر وزنمی‌افزاید. به مثل به جای آنکه بگوید «در سخن گفتن آن چیزهایی که گفته نمی‌شود و نباید گفت از اهمیت بیشتر برخوردار است»، می‌گوید: «مهم آن چه می‌گوئیم نیست، مهم آن چه نمی‌گوییم است.» و اینگونه است که با تناقض به وزن خواهد رسید.
ارائه سخنی درخور با صدایی دلنشین و لحنی اثرگذار و با ادا و تلفظ قدرتمند و سالم یکی از آرزوهای هر انسان امروزی مترقی است که برای گشایش مسیر ارتباطی خویشی و هموار نمودن راه ارتباط نسبت به وصول نتایج دلخواه سعی در استفاده از بیانی بی نقص می نماید.
- صدای سینه
- صدای سر (غنه یا تودماغی)
صدای انسان ، طی مراحل ونظام پیچیدهای با خروج هوا از ریه ها شکل می گیرد به همین دلیل است که در عمل دم (کشیدن هوا به داخل ریه ها ) نمی توان سخن گفت. هوای بازدم از حنجره یا جعبه صدا عبور میکند وبا برخورد با تارهای صوتی مرتعش وسپس با عبور از سه حفره گلو ، دهان وبینی تقویت ،طنین وحجم پیدا می کند ودر نهایت در برخورد با زبان ، دندان ها ، کام ولبها حروف شنیده می شوند
در مسیر بالاتر سه حفره "حلق یا گلو" ،"دهان"، "بینی" با تغییرات شکل خود این صداهای خام را به انواع اصوات گفتار تبدیل می کنند . با این تعاریف آغاز تولید صدا از لحظه است که با بازدم شروع میشود نه درحنجره یا دهان.
اندازه ، شکل و ویژگیهای فردی این سه حوزه در نوع صدای فرد تاثیر مستقیم دارد. در عین حال تارهای صوتی افراد مختلف هم مثل ناخن و مو تفائتهای را با یکدیگر دارند وبه همین دلیل هم صداها با هم فرق می کنند
اختلالات صدا:
1) اختلالات بلندی صدا:
بلندی یکنواخت: در این وضعیت صدا از لحاظ بلندی دارای محدویت زیادی است و بیمار توانایی افزایش بلند کردن صدای خود را از حد معینی ندارد. دلیل آن می تواند صدمات عصبی و یا ناتوانی روانی ، عاطفی باشد.
تغییرات بلندی: فرد پیوسته به بلندی صدایی صحبت می کند که بیش از حد معمول است . استفاده از یک صدای بیش از حد آهسته یا بیش از حد بلند می تواند ناشی از شخصیت یا عادت فرد ویا آسیبهای عصبی مربوط به صدا سازی ویا اشکالاتی در سیستم تنفسی باشد . در مورد عادت ، می توان به زندگی در خانواده پرجمعیت یا در کنار فردی کم شنوا اشاره کرد که باعث می شود برخی افراد بلندتر از حد معمول صحبت کنند.
2) اختلالات زیر و بمی صدا:
زیر وبمی یکنواخت: فرد در طول گفتار با فقدان تغییرات در زیر وبمی صدا مواجه است وگفتار او خسته کننده می شود .این وضعیت ممکن است در اثر صدمات عصبی یا ویژگیهای شخصیتی و روانی باشد.
زیر وبمی نامناسب: حالتی غیر طبیعی مثل زنی که صدایش بم مردانه و مردی که صدایش زیر زنانه است . زیر وبمی صدا به اندازه حنجره وتارهای صوتی بستگی دارد . دلایل آن میتواند عدم رشد طبیعی حنجره بر اثر اختلالات هورمونی پرکاری تیروئید، مشکلات عاطفی یا عادتی باشد.
قطع زیروبمی : زیر یا بمی صدا، ناگهانی وبه طور غیره منتظره می کند وبیشتر در مردان جوان در دوران بلوغ دیده می شود . دلایل این اختلال می تواند مشکلات عاطفی دوران بلوغ ، ضایعات حنجره وناتوانی اعصاب حنجره ای باشد افراد در این حالت از ظهور متناوب صدای جیغ مانند رنج می برند
3)اختلالات کیفیت صدا:
برخی از مهمترین کیفیت های منفی صدا عبارتند از:
صدای خشن یا دورگه : نوع صدای گوش خراش در اثرآسیب به دستگاه صوتی و یا کاربرد بیش از حد ونامناسب صدا پدید می آید. مواردی از جمله ، فریاد زدن در یک رویداد ورزشی ، که باعث تنش از این مسئله است ، برای کنترل این ضعف باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
صدای ضعیف ولرزان: اگر ضعف ولرزان بودن صدا به دلیل مشکل دستگاه صوتی باشد کار خیلی زیادی برای اصلاح آن نمی توان انجام داد ولی به کمک عادات صوتی مناسب ، می توان آن را تا حد محسوسی بهبود داد. این مشکل اغلب در اثر فقدان طنین و تقویت صدا به وجود می آید . برای تقویت و طنین صدا از التهاب و تورم در مسیرهای بینی پیشگیری کنید( برای اینکه نفش حفره بینی در تقویت صدا را بهتر درک کنید ، با گرفتن بینی با دست حرف بزنید ، بطوریکه مانع خروج هوا از بینی شوید. خواهید دید صدایتان چه قدر ضعیف می شود.
صدای شنی : منظور صدای خشن یا دورگه ای که گوشخراش و دارای زیر وبمی پایینی است وآهنگ یا ملودی خاصی ندارد.صدای شنی اغلب از صحبت با زیر وبمی پایین پدید می آید .حمایت تنفسی بهتر وزیروبمی بالاتر ، تا حدی زیادی در کاهش آن نقش خواهد داشت.
نفس آلودگی : در این حالت مقدار زیادی هوا از بین تارهای صوتی ، به هدر میرود. خروج این هوا از نظر شنیداری ، قابل اداراک نیست و صدای نفس آلوده معمولا با کاهش بلندی ، همراه می باشد . خروج هوا ازمیان تارهای صوتی ، معمولا نشانگر تماس نامناسب و نا کافی آنها می باشد . این شکل ممکن است ناشی از بیماریهایی چون ندول ، زخم ویا فلج تارهای صوتی باشد.
صحبت همرا ه با تقلا: در این اختلال حین گفتار ، تارهای صوتی با شدت وفشار به هم برخورد می کنند . این مسئله می تواند ناشی از بیماریهای حنجره ای ویا به علت مشکلات روانی باشد . در این حالت صحبت کردن دشوار می شود وفرد به دلیل فشار زیاد زود خسته می شود.
خستگی صدا: بعد از یک مکالمه طولانی خستگی شدیدی برآنها مستولی می شود و بدون مصرف انرژی وتلاش زیاد ، امکان صحبت کردن وجود ندارد . افراد زیادی اعلام می کنند که در بیشتر اوقات صبحها راحت تر از اواخر صحبت می کنند ودر اواخر روز صدای آنها دچار گرفتگی می شود.
و بی صدایی: در این حالت صدایی از گلوی فرد خارج نمی شود و به صورت پچ پچ صحبت می کند ومعمولا با نشانه های دیگری مثل خستگی گلو وخراشیدگی همراه است.
| استاد محمدعلی حسینیان | |
|
| ارتفاع (فرکانس ) صدا | |
